Door: Kjel Dol, loopbaan - en re-integratiecoach
Mijn wens voor de toekomst
Ik hoop dat we een cultuur creëren waarin werkgevers en werknemers open en zonder oordeel naar elkaar kunnen luisteren. Waar zakelijke belangen op tafel gelegd kunnen worden zonder dat dit overkomt als ‘onbegrip’, maar juist als teken van eerlijkheid en openheid. Waar zowel werknemer als werkgever elkaar met respect en empathie tegemoet treden.
Als coach zal ik er altijd zijn om die dialoog te faciliteren en te ondersteunen, zodat beide partijen elkaar beter begrijpen en samen sterker uit het traject komen.
Hoe doe ik dat?
Ieder re-integratietraject begint met een kennismaking. Soms wat oppervlakkig, puur om wat nieuwe inzichten te krijgen voorafgaand aan het traject. Soms wat aftastend, luisterend naar hoe iemand praat, welke woorden iemand gebruikt, welke toon iemand aanslaat, kijkend naar hoe iemand beweegt, hoe iemand zit, hoe iemand kijkt. Mijn eerder opgedane (werk)ervaringen en het opmerken van al deze signalen vormen de basis van mijn intuïtie. Het volgen van mijn intuïtie vormt de basis van een gesprek. Soms geeft het mij input om de juiste vragen te formuleren, maar veelal vormt het de basis, zodat ik zonder oordeel kan benoemen wat ik zie. Vanuit hier ontstaat het gesprek vanzelf.
Werknemers voelen zich vaak verloren in een re-integratietraject, alsof ze tussen de wal en schip zitten. Ze zijn wellicht al enkele maanden ziek thuis en formeel nog in dienst bij hun werkgever. Dit gevoel 'Het verloren voelen’ ontstaat vaak door misverstanden, waarbij beide partijen – werknemer en werkgever – met de beste intenties communiceren, maar elkaar niet écht bereiken en soms ook niet écht begrijpen. In deze situaties is mijn rol helder: de brug vormen door goed te luisteren, door te bespreken wat tot op heden onuitgesproken bleef en door ruimte te maken voor wederzijds begrip.
De kunst van luisteren
Luisteren is voor mij meer dan een techniek, goed luisteren is bijna een kunstvorm die de basis vormt van een re-integratietraject. Het vraagt om scherp waarnemen van alles wat er wél en juist níet gezegd wordt. Meer dan 80% van onze communicatie is non verbaal, het zijn dan ook vaak kleine signalen die mij richting geven in het gesprek. Zo kan het iets zijn wat ik niet hoor, maar wel zie, of andersom. Iets wat niet gezegd wordt maar wat mij toch naar de kern van het probleem kan leiden. Mijn sensorische vaardigheden en intuïtie zijn daarbij onmisbaar. Ze helpen mij op te merken wat er écht speelt, onder de laag van woorden en verklaringen, zodat ik op een dieper niveau aansluiting vind bij de werknemer. Met deze benadering probeer ik vaak al in het eerste gesprek de belangrijkste knelpunten naar boven te halen. Hierdoor ontstaat een fundament voor het traject, waarin de werknemer voelt dat hij of zij gehoord wordt.
Ruimte voor wat er is
Het mooie aan mijn werk is dat ik voor het eerste gesprek niets hoef voor te bereiden. Zoals hierboven omschreven begint ieder traject met goed luisteren. Dit vormt de basis voor een sterk en constructief traject. Door te luisteren, samen te vatten en door te vragen – komt er een gesprek op gang.
Een werknemer die het gevoel heeft gehoord en begrepen te worden, opent zich meer, waardoor pijnpunten sneller duidelijk worden.
Na luisteren of beter gezegd met luisteren komt ‘begrip’. Begrip voor de gevoelens die gedeeld worden. Een re-integratietraject bevat ook praktische zaken (Een goed CV, goede sollicitatiebrief ect.). Even zo belangrijk is het aandacht hebben voor de spelende gevoelens op dat moment. Vaak gevoelens van onbegrip, schaamte, boosheid of verdriet. Gevoelens waar ik allerminst de oplossing voor kan bieden maar waar ik wel in een vroeg stadium van het traject ruimte voor wil maken. Ook door inzichtelijk te maken dat deze gevoelens niet gek zijn maar heel begrijpelijk binnen de situatie die speelt of heeft afgespeeld. Zodra mensen de ruimte voelen om ook deze gevoelens en de daarbij komende ontwikkelingsthema’s te bespreken komen zij meer of beter in contact met zichzelf.
Het contact met jezelf vormt de basis voor contact met de mensen om je heen.
Herstel begint bij jezelf
Voor werknemers binnen een re-integratietraject is het van belang om de verbinding met de werkgever te kunnen herstellen. Zoals hierboven omschreven moeten zij vaak eerst weer in verbinding komen met zichzelf. Ik ontmoet veel mensen die allerlei medische trajecten hebben doorlopen en wanhopig op zoek zijn naar oplossingen. Het komt zeer geregeld voor dat al deze medische onderzoeken of doorlopen trajecten geen eenduidig antwoord biedt op de bestaande klachten. Iets dat natuurlijk ontzettend veel nare gevoelens teweeg kan brengen. Stel je maar eens voor: ‘ik ervaar klachten en alle onderzoeken die worden gedaan wijzen op niks uit’ Of ‘ik ervaar klachten en steeds komen er weer nieuwe of andere zaken naar voren’. Op dit soort momenten probeer ik de trein even stil te zetten.
Een re-integratietraject vraagt dan ook vaak om ruimte; ruimte maken voor een pauze, ruimte om te voelen. Soms is het nodig om te stoppen met het zoeken naar oplossingen en tijd te nemen om de spelende emoties er te laten zijn. Daarna kunnen we weer reflecteren, manifesteren, affirmeren, relativeren en komt de oplossing vaak vanzelf.
Luisteren om het vertrouwen te herstellen
In re-integratietrajecten speelt er vaak een ongemakkelijk gevoel bij werknemers, die zich soms afvragen of ik ‘aan de kant van de werkgever’ sta. Door zonder oordeel naar hun verhaal te luisteren en begrip te tonen voor hun emoties, zakt dit gevoel weg. Ik kies geen partij, maar blijf objectief – juist om het vertrouwen te winnen van beide partijen. Vaak bespreken we ook de situatie van vóór het verzuim: hoe was de werkrelatie toen? Waren er al spanningen of ging alles juist goed? Dit kan helpen om pijnpunten te identificeren en daarmee het proces van herstel en relativering in gang te zetten.
Een coach als bruggenbouwer
Mijn rol als coach beperkt zich niet tot het begeleiden van de werknemer. Ook de werkgever speelt een belangrijke rol in het traject. Begrip opbrengen voor elkaar is hierin cruciaal. Vaak zie ik dat werkgevers terughoudend zijn om de zakelijke kant van de re-integratie aan te snijden. Ze vrezen afstand te creëren door het financiële plaatje of de impact op de organisatie te benoemen. Toch begrijp ik ook hun kant: een zieke werknemer betekent veelal verlies van capaciteit en een toename van kosten. Door werkgevers en werknemers eerlijk en open met elkaar te laten communiceren, ontstaat vaak wederzijds begrip en dat is nodig om een stap vooruit te zetten. Een kop koffie drinken met je werknemer is toch net even wat anders dan in een telefoongesprek vragen ‘hoe gaat het met je’?
Door oprechte interesse ontstaat een dialoog waarin ruimte is om werkelijk naar elkaar te luisteren en ieders belangen te bespreken.
